با نگاه به تصویر بالا چه چیزی نظر شما را جلب می‌کند؟ کنار هم قرار گرفتن رنگ‌های مختلف؟ تنوع آن‌ها؟ اما اگر بخواهیم کمی عمیق‌تر به این تصویر دقت کنیم، با پرسش رنگ چیست مواجه خواهیم شد. پاسخ این سوال نیازمند داشتن اطلاعاتی در مورد این است که رنگ چگونه ساخته می شود و چه ویژگی‌هایی دارد.
بازتابی که از یک جسم به چشم انسان می‌رسد باعث ایجاد اثرات فیزیکی و شیمیایی خواهد شد که تحت عنوان رنگ شناخته میشود. در واقع هر رنگ، واکنشی متفاوت از مغز ما نسبت به بازتابی از سطح اجسام مختلف خواهد بود.
رنگ یکی از پراستفاده‌ترین مواد در دنیا است که در زمینه‌های بسیار متنوعی قابلیت استفاده دارد. با توجه به این موضوع و میزان کاربردی بودن رنگ، بهتر است اطلاعاتی هر چند مقدماتی در مورد این که رنگ چیست و فرآیند ساخت رنگ به چه صورت است، داشته باشید.
شرکت‌های بزرگ و نام آشنایی در حوزه تولید رنگها فعالیت می‌کنند. در پروسه ساخت رنگ، لازم است از دانش بالا و هم‌چنین تجهیزات مناسبی استفاده شود. تمامی مراحل در فرآیند ساخت رنگ از اهمیت بالایی برخوردارند و لازم است با دقت بالا و توسط افراد با تجربه انجام پذیرند.
رنگ کاربردهای متنوعی دارد و مثال‌های بسیار زیادی را می‌توانید از آن در اطراف خود مشاهده کنید. مصارف عمده برای این ماده را می‌توان در جهت تزیین، حفاظت، شناسایی یا بهسازی دانست. برای هر کدام از کاربری‌های یاد شده، نوع خاصی از رنگ به کار می‌رود.
رنگ از نظر ساختار فیزیکی و شیمیایی
شاید پیش از این تعریف مشخص و معینی از اینکه رنگ چیست، نداشته باشید. بیش‌تر افراد رنگ را همان مایعی که به در یا دیوارها میزنند می‌شناسند. اما باید توجه داشته باشید که رنگها انواع مختلفی دارند و هر یک از آن‌ها خواص فیزیکی و شیمیای منحصر به فردی برای خود دارد. رنگها از همین طریق و با استفاده از ویژگی‌های آن‌ها، قابل شناسایی و تفکیک خواهند بود.
تمامی رنگها بر پایه رنگدانه‌ها، رزین، حلال و مواد افزودنی دیگری هستند. اساس رنگها یکسان است، اما میزان استفاده از هر کدام از آن‌ها، می‌تواند سبب ایجاد تفاوت‌های فیزیکی و شیمیای شود.
رنگدانه‌ها مواد جامد و نامحلول در ترکیب رنگها هستند. برای این که رنگدانه‌ها در کنار هم نگه داشته شوند و همین طور افزایش چسبندگی رنگ بر روی سطوح، از رزین استفاده میشود. برای رنگها مختلف از رزین‌های متنوعی استفاده میشود که بنا به مواد سازنده دیگر آن رنگ، نوع رزین انتخاب میشود.
بدون حلال، ترکیب به دست آمده قابلیت استفاده نخواهد داشت. حلال می‌تواند مواد آلی یا آب باشد. مواد افزدونی دیگری که در رنگها وجود دارد برای ایجاد خواصی مانند استفاده آسان‌تر، خشک شدن سریع یا مقاومت در برابر افتادگی و خش به کار می‌روند.
مهم ترین مشخصه های هر رنگ کدامند؟
همان‌طور که اشاره کردیم رنگها در واقع اثراتی است که هستند که پس از بازتاب نور از سطح یک جسم در ذهن و جسم انسان ایجاد میشود. چشم انسان می‌تواند تفاوت‌های میان رنگها را بر اساس فاکتورهای زیر، تشخیص دهد:
- تیرگی یا روشنی آن، مانند زرشکی،قرمز، صورتی
- میزان خلوص رنگ
- نوع رنگ، مانند زرد، آبی یا سبز بودن
به طور کلی اما در زمان انتخاب یک رنگ باید به چند ویژگی مهم در مورد آن دقت داشت. این خصوصیات هم‌چنین مشخص می‌کنند رنگ چگونه ساخته شده است.
فام یا ته رنگ ( پرده رنگ یا نام رنگ، HUE)
وقتی از یک رنگ خاص صحبت می‌کنید در واقع موضوع همان فام رنگ خواهد بود. ته رنگ یا فام همان عامل متمایز کننده یک رنگ از دیگر رنگها است. این ویژگی باعث شده تا در گام اول بتوانیم برخی رنگها را به این وسیله از هم، تشخیص دهیم.
برخی رنگها به واسطه ته رنگی که دارند، مانند سبز، زرد یا قرمز نام مشخصی دارند، این رنگها را به عنوان فام‌های اولیه نیز می‌شناسند. بعضی دیگر که رنگها ثانویه نام دارند، از ترکیب این رنگ‌های اولیه به دست می‌آیند.
اگر بخواهیم رنگها را با توجه به فام آن‌ها دسته بندی کنیم، دو قسمت اصلی خواهیم داشت که قرمز، سبز یا آبی در دسته فام دار و رنگ‌های سفید، خاکستری یا سیاه در دسته بی‌فام قرار می‌گیرند. به طور کلی فام مشخص می‌کند که رنگ چیست، به بیانی ساده‌تر فام همان اسمی است که برای رنگها در نظر می‌گیرند.
روشنایی رنگ ( درخشندگی یا ارزش رنگ)
از ترکیب سیاه و سفید با رنگ‌های مختلف سایه‌های متفاوتی از آن‌ها به دست می‌آیند. این رنگها از نظر روشنایی بیش‌ترین تفاوت را به یکدیگر دارند و همین پارامتر را به عنوان روشنایی رنگ می‌شناسیم. برای مثال در این زمینه می‌توان به آبی روشن یا آبی تیره اشاره کرد، این دو رنگ در میزان ترکیبات آبی با سفید و سیاه با هم تفاوت دارند.
ولیو یا ارزش رنگ، دارای ۱۱ رتبه است که از سیاه مطلق تا سفید مطلق را شامل میشود. در میان تمام رنگها، زرد بیش‌ترین میزان درخشندگی و بنفش کم‌ترین میزان آن را دارند.
اشباع یا خلوص رنگ ( پرمایگی)
به میزان خالص بودن یک رنگ، اشباع رنگی گفته میشود. این پارامتر در واقع درصد خلوص را برای رنگ‌های مختلف بیان می‌کند. این ویژگی می‌تواند تفاوت رنگ قرمز در حالت خالص خود با قرمزهایی که از ترکیب با دیگر رنگها به وجود آمده‌اند را مشخص کند.
پایین‌ترین میزان خلوص را در میان چرخه رنگها، خاکستری دارد و می‌تواند تا درجات بسیار بالایی و در مورد رنگها دیگر، متغیر باشد.
مرحله به مرحله تا تولید رنگ
فرآیند ساخت رنگ یکی از حساس‌ترین پروسه‌های تولید مواد شیمیایی شناخته میشود و نیاز به دانش بالایی دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا مرحله به مرحله در این پروسه به جلو رفته و هر یک را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم.
آزمایشگاه
در اولین مرحله برای تولید رنگ در کارخانه، مواد با توجه نوع رنگی که باید تولید شود انتخاب می‌شوند. در آزمایشگاه برای هر رنگ نسبت‌ها مختلفی از ترکیب مواد اولیه در نظر گرفته شده است. از طرفی در این مرحله، مواد اولیه از نظر درجه کیفی بررسی و تحلیل می‌شوند تا نتیجه نهایی تضمین شده و قابل اعتماد باشد.
آزمایشگاه‌های شرکت‌های رنگ سازی مسولیت تحقیق و جستجو در مورد روش‌ها جدید تولید رنگ یا رنگ‌های با فرمولاسیون متنوع هم دارند.
اندازه گیری مواد اولیه
تمامی موادی که برای تولید رنگها به کار می‌روند در انبارها ذخیره شده و در شروع پروسه تولید رنگ، وارد بخش اندازه گیری می‌شوند. برخی از این مواد به صورت پودر و خشک، بخشی دیگر نیز به حالت مایع هستند.
بر اساس استانداردهای جهانی در حوزه رنگ سازی و البته نوع رنگی که در حال تولید است، مواد اولیه با میزان‌ها مشخصی اندازه‌گیری و به بخش‌های بعدی هدایت می‌شوند.
پراکندگی رنگدانه‌ها
رنگدانه‌ها یکی از مواد اولیه‌ای هستند که به صورت پودرهای خشک مصرف می‌شوند. بنا به خاصیت فیزیکی و شیمیای آن‌ها، رنگدانه‌ها به یکدیگر می‌چسبند و لازم است برای استفاده در فرآیند تولید رنگ به طور کامل از هم جدا شونده و به درستی در محلول رنگ، پراکنده شوند.
مرحله پیش اختلاط
در این مرحله، تمامی مواد اولیه از جمله رنگدانه‌ها با هم ترکیب می‌شوند. در طول این پروسه مواد تا حد زیادی به حالت یکدست در می‌آیند، اما هم‌چنان خاصیت رنگ‌پذیری این محلول پایین است.
آسیاب کردن رنگدانه‌ها
برای دست‌یابی به ظرافت و دقت مورد نظر در تولید رنگ، لازم است پس از مرحله پیش اختلاط، مخلوط وارد یک غلتک سه گانه شود که رنگدانه‌ها را تا میزان بسیار زیادی آسیاب خواهد کرد. این مرحله باعث میشود خاصیت رنگ‌‌دهی این مخلوط بسیار بالاتر برود.
سرعت هر یک از آسیاب‌ها در این پروسه حائز اهیمت است و اگر این مرحله به درستی انجام نگیرد، می‌تواند منجر به تغییر رنگ شود.
بازرسی ظرافت رنگ
میزان آسیاب شدن رنگدانه‌ها و دیگر مواد اولیه در مرحله قبلی، بستگی به نوع رنگ دارد. پس از گذر مخلوط از غلتک‌ها، با استفاده از تجهیزات مخصوصی میزان آسیاب شدن رنگدانه‌ها را بررسی می‌کنند تا از رسیدن آن‌ها به ظرافت مورد نظر، اطمینان حاصل کنند.
بازرسی نهایی کیفیت رنگ
در این مرحله رنگ‌های تولید شده را از نظر پایداری، قدرت رنگ‌آمیزی و موارد فیزیکی و شمیایی دیگر مورد بررسی قرار می‌دهند و رنگها را در نهایت وارد مرحله نهایی تولید می‌کنند.
پر کردن
پر کردن رنگها با توجه به سفارش مشتری یا سیاست‌های خود شرکت انجام میشود. برای این منظور از ظروف و بطری‌های پلاستیکی یا فلزی استفاده میشود. قوطی‌های پر شده در آخرین مرحله تولید و پیش از عرضه از نظر میزان پر‌شدگی، بررسی می‌شوند.
با مطالعه مواردی که بیان شد، می‌توانید پاسخ کاملی برای پرسش رنگ چگونه ساخته میشود داشته باشید.
تجهیزات مورد نیاز در فرآیند ساخت رنگ
در فرآیند ساخت رنگ لازم است از تجهیزات به روز و کارآمدی استفاده شود، چرا که در غیر این صورت، نتیجه نهایی کیفیت بالایی نخواهد داشت. در این پروسه از ترازوهای الکتریکی با دقت بالا، دستگاه‌های پیش اختلاط با درجات سرعت مختلف، غلتک‌های سه گانه، تجهیزات آزمایش کیفیت و در نهایت دستگاه پر کن استفاده میشود.
غلتک‌های سه گانه یکی از مهم‌ترین قسمت‌ها در پروسه تولید رنگ هستند. هر یک از آن‌ها لازم است با سرعت متفاوتی کار کند که برای غلتک اول آهسته‌ترین سرعت، برای غلتک دوم سه برابر سرعت اولی و برای سومین غلتک ۶ تا ۱۲ برابر غلتک دومی خواهد بود.
سخن آخر در رابطه با رنگ و فرآیند ساخت رنگ
با توجه به تاریخچه پیدایش رنگ متوجه می‌شوید که رنگها در انواع بسیار متنوعی تولید و عرضه می‌شوند. پایه، اساس و فرآیند ساخت رنگ در همه آن‌ها اما یکسان است و تفاوت اصلی میان آن‌ها، میزان استفاده و نوع مواد اولیه خواهد بود. اطلاعاتی که در این مقاله از شرکت پخش رنگ تهران ارائه شده، کمک می‌کنند تا دید جامع‌تری نسبت به این ماده پرکاربرد و این که رنگ چگونه ساخته می شود، داشته باشید. از طرفی اطلاع از این که رنگ چگونه ساخته می شود و مواد سازنده آن، کمک می‌کند پاسخ کامل‌تری برای سوال رنگ چیست، ارائه دهید.