تنها راه ورود و تشخیص رنگ ها برای یک انسان، چشمهای اوست. امروزه تاثیر رنگ ها بر روان انسان بر هیچ کس پوشیده نیست و بسیاری از خاطرات و تصورات هر فرد با همین پارامتر مهم پیوند خورده است. تاثیر روانشناختی رنگ ها یکسان ممکن است بر ذهن و جسم انسانها متفاوت باشد و نمیتوان به شکل جامع در این باره موضعی را مشخص کرد. عقاید فردی، رفتارهای اجتماعی، ادیان، روایات و داستانها یا به صورت کلیتر فرهنگ یک دسته از مردم، میتواند در برداشتها و اثراتی که دارند، تفاوت ایجاد کند.
با این وجود روان شناسان و افراد با تجربه در زمینه شناخت و استفاده از رنگ ها، توانستهاند الگوهایی را برای هر کدام تعریف کنند. مواردی که به این وسیله به هر رنگ مرتبط میشود تا حد زیادی در سراسر دنیا و در میان مردمان گوناگون، مشترک است. با توجه به اختلافات فرهنگی که وجود دارد، استفاده از اصول روان شناختی رنگ ها و اثراتی که بر ذهن انسان دارند، بهترین گزینه برای شناخت رنگ ها خواهد بود.
در این مقاله سعی داریم تا تاثیر روان شناختی رنگ ها بر روان انسان را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم، پس در ادامه با ما همراه باشید.
بررسی مزایای رنگ ها
رنگ ها و منشا پیدایش آنها یکی از مواردی است که در میان دانشمدان و افراد گوناگونی در طول تاریخ، مورد بررسی و آزمایش قرار گرفتهاند. در این پروسه برای هر رنگ تعاریف یا اصطلاحاً ویژگیهایی تعریف شده که کمک میکند با توجه به آنها بهترین کارایی را از یک رنگ داشته باشیم.
یکی از مزایای مهم و اثر گذار برای رنگ که علاوه بر دانشمندان در میان دکترها هم بسیار مورد توجه واقع شده، تاثیر روان شناختی رنگ ها بر روان و ذهن انسانها است. افرادی همچون گلدشتاین، پونزا، K.W. Jacobs یا F.E. Hustmyer و بسیاری دیگر به مطالعات گسترده در این زمینه دست زدند.
نتیجه این تحقیقات و آزامایشاتی که تا به امروز انجام شده، سبب شده تا اصول روان شناختی استفادههای بسیار خوبی از اثرات هر رنگ داشته باشد و این موضوع را در زمینهها مختلفی گسترش دهد که در ادامه این مطلب بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
نکته مهمی که در مورد تمام طیفهای رنگی وجود دارد این است که باید به شرایط استفاده از هر رنگ دقت شود. شاید این موضوع در برخورد اول چندان مهم به نظر نیاید اما توجه داشته باشید که تمام ویژگیهای یک رنگ مانند اثرات که بر ذهن یا جسم انسان دارند، میتوانند در صورت به کارگیری صحیح به عنوان یک مزیت شناخته شوند.
بر عکس این مطلب نیز درست است و اگر به درستی و در جای مناسبی یا به اندازه کافی از رنگ ها استفاده نشود، نقاط قوت و مثبتی که در موردشان وجود داشت نیز میتوانند به عنوان ضعف یا اثر منفی شناخته شوند.
تفاوت رنگ ها از نظر علمی
سابقه انجام مطالعات و آزمایشات در مورد رنگ های مختلف، به سالهای دور باز میگردد و افرادی همچون نیوتن را میتوان آغازگر این رشته اطلاعات دانست. کشفهای گوناگون در مورد جنبههای مختلف تاثیر رنگ ها بر روان انسان در کنار هم جمع شده و باعث شدند که امروز بشر قادر به تولید و استفاده از رنگ های جدید و متنوعی باشد که شاید روزی غیر ممکن به نظر میآمد.
رنگ ها را میتوان بازتابی از نور دانست که در شرایط مختلف به نوعهای گوناگونی قابل مشاهده است. به بیانی سادهتر اگر یک ناحیه از طول موج نور مرئی توسط یک ماده جذب شود در واقع یک رنگ به وجود خواهد آمد. برای مثال اگر یک ناحیه از نور سفید توسط یک ماده جذب شود، بقیه طول موجها بازتاب داده میشوند و این بازتاب است که توسط چشم به عنوان رنگ های مختلف شناسایی خواهد شد.
از نظر علمی اما مهمترین تفاوت میان آنها طول موج و میزان روشنایی رنگ هایی است که در هر دسته قرار میگیرند.
به طور کلی رنگ های دارای پارامترهایی هستند که برای هر کدام منحصر به فرد است. به کمک این اطلاعات و فاکتورها میتوان یک رنگ را از میان هزاران رنگ مشابه دیگر تشخیص داد. پارامترهایی مانند دمای رنگ یا اشباع برای هر رنگ میزان مشخصی دارند و باعث تمایز آنها میشوند.
اگر بخواهیم رنگ ها را از نظر دما دسته بندی کنیم، میتوان رنگ هایی با دمای رنگ بیش از ۴۰۰۰ کلوین را سرد دانست و رنگ های با دمای زیر ۳۰۰۰ کلوین را به عنوان رنگ های گرم شناخت.
هر رنگ چه مفاهیمی را انتقال می دهد؟
ویژگیهای هر رنگ و نحوهی به کار رفتن آن باعث میشوند تا در ذهن انسان افکار و تصوراتی به وجود آید یا بر احساسات فرد اثر میگذارند. در ادامه این مطلب به بررسی رنگ های مختلف و احساساتی که ممکن است در افراد ایجاد کننده خواهیم پرداخت. به نوعی قصد داریم بررسی کنیم که تاثیر روانشناختی رنگ ها در رنگ های مختلف چگونه عمل میکند؛
- سفید: تمیزی، سادگی، تازگی، معصومیت، سرما، خالی بودن
- خاکستری: جدیت، بلوغ، مسولیت، اطمینان، محافظت
- مشکی: ترس، قدرت، خطر، زندگی، وقار، جدیت، پیچیدگی، تجمل، ظرافت
اگر این رنگ در دسته رنگ های مورد علاقه شما قرار میگیرد، ما در مطلب دیگرمان با عنوان روان شناسی رنگ مشکی به این رنگ به طور دقیق تری پرداخته ایم.
- قرمز: انرژی، شور و هیجان، گرما، عشق، خشم، صمیمت
- آبی: آرامش، صلح، امنیت، نظم، غم، درون گرایی
- بنفش: خلاقیت، رمز و راز، سلطنت، ثروت، تسکین، آرامش، عشق
- سبز: خوش بینی، سرحالی، سلامتی، ثروت، تعادل، رشد، امنیت، آرامش
- زرد: انرژی، گرما، خوشبختی، امید، نشاظ، تحرک
- نارنجی: اشتیاق، نشاط، شادی، خوشحالی، تحرک، پرخاشگری
- صورتی: عشق، بازیگوشی، حساسیت، لطافت، جذابیت
- قهوهای: ثبات، پشتیبانی، گرما، دوستی، اعتماد
با این که موارد عنوان شده برای هر یک از رنگ ها، ثابت و مورد قبول تمامی افراد جهان نیست، اما بیشترین میزان اشتراک را در میان جوامع دارد. با استفاده از این اطلاعات و برای رنگآمیزی منزل یا محیط کار خود، میتوانید رنگ های مناسب را با توجه به تاثیر روان شناختی رنگ ها، انتخاب کنید.
اثر گذاری رنگ ها از جوانب مختلف
علم روان شناسی در زمینه شناخت رنگ ها و نحوهی استفاده از هر کدام، اطلاعات کاملی را در اختیار کاربران میگذارد. این دادهها تاثیر رنگ ها را در شرایط و موقعیتهای مختلف با توجه به میزان استفاده از هر یک و این که چه ترکیبی از آنها به کار رود، بررسی و تحلیل میکند.
در سال ۱۹۷۶، ریکارد کولر ثابت کرد که رنگ ها علاوه بر لایه بیرونی مغز، بلکه بر تمام سیستم عصبی مرکزی انسان اثرگذار هستند. این موضوع باعث شده تا اثراتی که یک رنگ بر ذهن افراد دارد متفاوت باشد، برای مثال تاثیر یک رنگ بر ذهن مردان و زنان ممکن است یکسان نباشد.
هنگامی که یک رنگ توسط مغز تشخیص داده شد، هورمونی ترشح میشود که باعث ایجاد احساسات یا تفکراتی است که مربوط به همان رنگ خواهد بود. به بیانی سادهتر واکنش مغز انسان به هر رنگ با دیگری متفاوت است. به کار بردن چنین موضوعاتی در جنبههای مختلف زندگی میتواند بهترین کاربرد را از رنگ ها برای انسان به همراه داشته باشد.
تاثیر رنگ در تبلیغات
با دقت به تصویر بالا چه چیزی در ابتدا نظر شما را جلب میکند؟ کدام قسمت تصویر را در نگاه اول مشاهده کردید؟
پاسخ این سوال در واقع مثالی برای استفاده صحیح و مناسب از اثرات رنگ ها در تبلیغات است. رنگ ها میتوانند همانند یک عامل جلب توجه در تبلیغات عمل کنند که تاثیر زیادی هم بر نحوهی تصمیم گیری و افکار مشتری دارند.
تفاوت کسب و کارهای بزرگ و موفق این است که به تبلیغات و نوع آن بسیار دقت میکنند. یکی از راههای بالا بردن بازدهی و کارایی یک تبلیغ، استفاده صحیح و به جا از رنگ هایی است که با توجه به مضمون تبلیغ باید انتخاب شوند. با یک طراحی مناسب، میتوانید نظر مشتریان را به سمتی که قصد دارید، جلب کنید. به عنوان یک مثال میتوان به تبلیغاتی که شامل تخفیف هستند، اشاره کرد که از رنگ ها گرم و روشن برای نمایش آنها استفاده میشود.
ما در مطالب مربوط به روان شناسی رنگ ها بعد تبلیغات را نیز مدنظر قرار داده ایم. اگر به موضوع تبلیغات علاقه دارید، میتوانید این مجموعه از مطالب ما را مطالعه کنید. به طور مثال روان شناسی رنگ قرمز در تبلیغات معانی ویژه ای دارد که دانستن آنها خالی از لطف نیست.
تاثیر رنگ در عملکرد ذهن و جسم انسان
اثراتی که رنگ ها بر نحوهی عملکرد جسم و بازدهی آن دارند یکی از اولین موضوعاتی بود که توسط جوامع پزشکی مورد توجه قرار گرفت. واکنشهای عصبی که در نتیجه مشاهده یک رنگ به وجود میآیند یا تغییر میزان بازدهی جسمی یک فرد پس از مشاهده رنگ ها از مهمترین پارامترهایی هستند که امروزه نیز برای درمان یا موارد دیگر به کار میروند.
یکی از موفقیتهایی که در این زمینه به دست آمده، استفاده از رنگ سبز برای بهبود و التیام شرایط افراد پارکینسونی است. البته این اثرات همیشه از نوع مثبت و کارآمد نیستند، برای مثال رنگ قرمز باعث بدتر شدن شرایط افراد پارکینسونی و افرادی که آسیب مغزی دیدهاند، خواهد شد.
در پزشکی از رنگ ها برای تقویت اشتها نیز استفاده میشود و با مشخص کردن یک رنگ مشخص که فرد بیشترین واکنش را به آن نشان میدهد، میتوان باعث شده که فرد اشتهای بیشتری به دست آورد. مثالهای متعدد دیگری هم در این زمینه وجود دارند، اما نکته قابل توجه پیچیدگی این نوع استفاده از رنگ ها است که نیاز به مطالعات و دانش زیادی دارد.
تاثیر رنگ ها در تصورات ما از دیگران
ایجاد افکار و تصورات در ذهن انسان در نتیجه مشاهده رنگ ها، امری است اجتناب ناپذیر و برای هر فرد منحصر به فرد خواهد بود. این موضوع میتواند در برداشتی که از افراد اطراف خود داریم هم، اثر گذار باشد.
با استفاده از این اصل، صنعت مد توانست به پیشرفت بسیار خوبی دست پیدا کند. بدون توجه به نوع و میزان پوشش، تاثیر روانشناختی رنگ های به کار رفته در لباسهای هر فرد میتوانند باعث ایجاد تصوراتی در ذهن اطرافیان او شوند. برای مثال پوشیدن لباسهای سفید شما را فردی منظم و تمیز معرفی میکند که در عین سادگی به زیبایی هم اهمیت میدهد. یا مثلا روانشناسی رنگ سبز در لباس به معنی القای نوعی حس آرامش است.
تاثیر روان شناختی رنگ ها در تصورات ما از دیگران در جنبههای منفی هم وجود دارد. نژاد پرستی و به انزوا بردن افراد سیاه پوست یا زرد پوست، در نتیجه همین برداشتهای غلط از رنگ پوست این افراد است. خوشبختانه این موضوع در جوامع امروزی بسیار کمتر دیده میشود.
استفاده از اثرات رنگ ها در زندگی
همانطور که پیشتر به تاثیر روانشناختی رنگ ها اشاره کردیم، رنگ های در تمامی جوانب زندگی بشری وجود دارند و قطعاً اثراتی را با خود به دنبال دارند. رنگ های قادرند مفاهیم مختلف را بدون نیاز به بیان یا نوشتن آن مفهوم، منتقل کنند. دامنه تاثیر رنگ ها بر روان انسان، آن چنان گسترده است که حتی حس چشایی ما نیز با این موضوع گره خورده و تغییر رنگ یک خوراکی میتواند باعث شود که مزه و طعم دیگری از آن دریافت کنیم.
تاثیر روانشناختی رنگ ها باعث میشود در بسیاری از موقعیتها بدون آن که بخواهیم در مورد چیزی فکر کنیم یا تغییراتی در احوال ما به وجود بیاید. کسب اطلاعات از این اثرات، پس از دانستن تاریخچه پیدایش رنگ ها ، نیازمند داشتن اطلاعات کافی در این حوزه است. برای این منظور میتوانید مقالاتی که در مورد تاثیر روان شناختی رنگ هایی مانند مشکی، خاکستری، سفید، آبی، قرمز، سبز، زرد یا صورتی منتشر شدهاند استفاده کنید.
