بسیاری از سطوح در صنایع مختلف و حتی در محیط خانگی در معرض حرارت بالا قرار می‌گیرند. از نمونه‌های رایج و قابل‌تشخیص این سطوح میتوان به کوره‌ها، شومینه، باربیکیو و حتی اجاق‌گاز اشاره کرد. این سطوح با قرار گرفتن در معرض دماهای بسیار بالا به‌مرورزمان دچار خرابی می‌شوند و عمر مفید آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. این در حالی است که با استفاده از رنگ های نسوز میتوان از وسایل، سطوح و قطعات مختلف در برابر دمای بالا محافظت کرد. رنگ نسوز سیلیکونی درواقع یکی از انواع بسیار مقاوم و کارآمد رنگ نسوز است که در بسیاری صنایع از ویژگی های آن بهره می‌گیرند. در این مقاله به‌طور دقیق‌تر به بررسی مفهوم این رنگ و کاربردهای آن می‌پردازیم.
رنگ نسوز سیلیکونی چیست؟
همان‌طور که از نام آن پیداست، این رنگ، نوعی رنگ مایع با مقاومت بالا در برابر حرارت بسیار بالا است. به همین دلیل، به‌عنوان رنگ مقاوم به حرارت سیلیکونی نیز شناخته می‌شود. طبق یک تعریف تخصصی، رنگ نسوز سیلیکونی درواقع ترکیب منحصربه‌فردی از رزین سیلیکونی و پیگمنت آلومینیوم است که به لطف مشخصه‌های ذاتی خود می‌تواند پوشش محافظتی خوبی برای سطوح مختلف ایجاد کند. رزین سیلیکونی استفاده‌شده در رنگ، از اکسیژن و سیلیس تشکیل می‌شود و هرچه درصد آن در رنگ نسوز بیشتر باشد، مقاومت بیشتری در برابر خوردگی و حرارت ایجاد می‌کند. از این رنگ در سطوحی مانند سطح بیرونی کوره‌ها، دودکش‌ها، بویلرها، رنگ‌آمیزی شومینه و… به‌منظور افزایش مقاومت آن‌ها در برابر دمای بالا استفاده می‌شود.
با محافظت از سطوح مختلف در برابر دمایی در حدود ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد، عملکرد و عمر مفید آن‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند. البته خاصیت رنگ نسوز سیلیکونی و کاربردهای آن به مقاومت در برابر حرارت خلاصه نمی‌شود. این رنگ همچنین مقاومت حلالی و شیمیایی مطلوبی دارد و در برخورد با مواد اسیدی یا قلیایی دچار تغییر نمی‌شود. این رنگ به دلیل بهره‌گیری از پیگمنت آلومینیوم، به رنگ نقره‌ای براق دیده می‌شود. در این رنگ میتوان از حلال هایی مانند تینر به‌منظور رقیق کردن آن استفاده کرد؛ اما توجه داشته باشید که حلال رنگ نسوز قابل اشتعال بوده و برای تنفس مضر است.
انواع رنگ نسوز سیلیکونی و کاربرد آن‌ها
رنگ های نسوز دارای انواع مختلفی هستند که رنگ نسوز سیلیکونی به‌عنوان یکی از نسخه‌های مقاوم آن‌ها شناخته می‌شود. خوب است بدانید که رنگ نسوز کاربرد های گسترده ای دارد. به عنوان مثال میتوان به کاربرد رنگ نسوز در لوازم خانگی اشاره کرد. یا همچنین در سطحی وسیع تر میتوان از این رنگ در صنایع بزرگی چون نقت، گاز، پتروشیمی و … نیز بهره گرفت.
در یک دسته‌بندی جزئی‌تر، انواع رنگ های نسوز سیلیکونی را با توجه به میزان مقاومتی که در برابر دماهای بالا از خود نشان می‌دهد، به سه نوع مقاوم در برابر دماهای ۲۵۰ درجه، ۴۰۰ درجه و ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد تقسیم می‌کنیم.
رنگ مقاوم در برابر دمای ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد در مقایسه با انواع دیگر، حاوی بیشترین درصد رزین سیلیکون است. هرچه درصد خلوص رزین سیلیکون در ترکیب ایجادشده بیشتر باشد، مقاومت رنگ نهایی بیشتر خواهد بود. در انواع دیگر، خلوص رزین سیلیکون به دلیل ترکیب شدن با رزین اکرلیک کاهش پیدا می‌کند تا قیمت رنگ ارزان‌تر تمام شود.
مزایای استفاده از رنگ سیلیکونی نسوز
همان‌طور که بیان شد، رنگ های سیلیکونی مقاومت بالایی در برابر حرارت بالا ایجاد می‌کنند. این حرارت ممکن است گاهی تا ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا کند. علاوه بر این، با استفاده از پیگمنت ضد خوردگی پودر میتوان مقاومت سطوح در برابر خوردگی را افزایش داد؛ اما توجه داشته باشید که پیگمنت تنها تا دمای ۴۰۰ درجه می‌تواند مقاومت کند. مقاومت رنگ سیلیکونی نسوز در برابر اشعه‌های UV، هوازدگی و شوک حرارتی نیز ازجمله ویژگی های این رنگ هستند که در محافظت بهتر از سطوح در برابر عوامل مخرب نقش مؤثری دارند.
به دلیل وجود پیگمنت آلومینیوم در ترکیبات رنگ سیلیکونی، به رنگ نقره‌ای نیمه براق دیده می‌شود. اگر عواملی مانند دمای پایین، ضخامت زیاد رنگ اجراشده و رطوبت بالای محیط را از شرایط محیط رنگ‌آمیزی حذف کنیم، در کمتر ۱۰ دقیقه شاهد خشک شدن رنگ خواهیم بود. با توجه به قدرت چسبندگی بالای رنگ سیلیکونی نسوز، میتوان از آن برای رنگ‌آمیزی هر نوع سطحی از جمله سطوح فلزی استفاده کرد. از دیگر مزایای استفاده از رنگ سیلیکونی نسوز میتوان به‌سختی، مقاومت آن در برابر خوردگی و دمای بالا و عدم‌تغییر و رنگ‌پریدگی در برابر حرارت بالا اشاره کرد.
موارد استفاده از رنگ نسوز سیلیکونی
رنگ سیلیکونی در مقایسه با انواع سرامیکی نسوز مقاومت کمتری دارد و با توجه به درصد خلوص سیلیکون، ممکن است مقاومت آن نسبت به انواع پودری و اسپری بیشتر یا کمتر باشد. در برخی موارد به‌منظور افزایش مقاومت سیلیکون در برابر حرارت، از آستر زینک ریچ اتیل سیلیکات یا رنگ صنعتی استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، رنگ صنعتی اپوکسی می‌تواند مقاومت سطح را تا حداکثر ۱۲۰ درجه افزایش دهد. باوجود تفاوت‌های موجود در میان انواع رنگ نسوز، رنگ سیلیکونی در صنایع مختلف بسیار پرکاربرد است. کاربردهای رنگ نسوز سیلیکونی در صنایع مختلف، به‌طورکلی افزایش مقاومت در برابر دمای بالا، خوردگی و ساییدگی، بهینه‌سازی عملکرد دستگاه‌ها و تجهیزات و همچنین افزایش عمر مفید قطعات دستگاه‌ها را شامل می‌شوند.
از این رنگ به‌عنوان پوشش سازه‌های فولادی، کوره، مبدل حرارتی، بویلر، شومینه، دودکش و عامل افزایش‌دهنده مقاومت تأسیسات مختلف پالایشگاه‌ها، نیروهای برق، پتروشیمی، کارخانه شیمیایی، مخازن، لوله‌های انتقال تحت‌فشار، لوله‌کشی سیستم گرمایشی و … استفاده می‌شود. از رنگ سیلیکونی نسوز همچنین میتوان در کارخانه‌های شیمیایی به‌منظور بهبود عملکرد تجهیزات و عمر مفید دستگاه‌ها استفاده می‌شود.
نکات مهم در اجرای رنگ نسوز سیلیکونی
اجرای اشتباه رنگ نسوز ممکن است کاربرد آن را به‌طورکلی تحت‌تأثیر قرار دهد. در واقع اگر اجرا به‌درستی انجام نشود، نباید انتظار کارایی از این رنگ داشت. یکی از اشتباهات رایج، استفاده از رنگ در حجم زیاد است که موجب سنگین‌شدن رنگ و جداشدن آن از سطح می‌شود. در ادامه به نکات مهم در اجرای رنگ سیلیکونی می‌پردازیم.
- تجهیزات مناسب این کار را تهیه کرده و با استفاده از آن‌ها به‌صورت تک‌لایه رنگ کنید.
- تخلخل، یعنی میزان ناپیوستگی سطح و برای رنگ‌آمیزی باید حجم رنگ را با اندازه سطح و میزان تخلخل آن، هماهنگ کنید.
- اگر اجرای یکنواخت می‌خواهید، باید سطح موردنظرتان تمیز باشد. پیشنهاد می‌کنیم برای تمیزکردن از شوینده‌ها، تینر یا باد پرفشار کمک بگیرید. برای سازه‌های فولادی از روش‌های مکانیکی مثل سندبلاست استفاده کنید. در روش سندبلاست، مواد با سرعت بسیار بالایی به سطح برخورد می‌کنند.
- دمای محیط در زمان رنگ‌آمیزی اهمیت زیادی دارد. اگر دما در بازه ۱۰ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد نیست، از انجام این کار خودداری کنید.
- توجه داشته باشید که تا حد ممکن رنگ‌آمیزی را در محیط بسته، انجام دهید.
- قبل از رنگ‌آمیزی، رنگ را با وسایل همزن، کاملاً یکنواخت کنید.
- برای رسیدن به ویسکوزیته موردنظر، تینر را آرام‌آرام به رنگ اضافه کنید. استفاده از تینر یا دیگر حلال‌ها، رنگ شما را رقیق می‌کند و می‌تواند یک پیشنهاد خوب برای اقتصادی‌تر شدن قیمت رنگ باشد. بهتر است از دستگاه رنگ‌پاش استفاده کنید تا ترکیب رنگ خراب نشود.
نکته مهم: رنگ باید حدود ۱۰ دقیقه قبل از استفاده، در دمای ۱۵۰ درجه کوره گذاشته شود.
نکته مهم: رنگ سیلیکونی را برای سطوح یخ‌زده، داغ و مرطوب استفاده نکنید.
نکات ایمنی در اجرای رنگ نسوز سیلیکونی
با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد رنگ نسوز سیلیکونی، رعایت نکات ایمنی زیر الزامی است:
- استفاده از عینک و دستکش در هنگام رنگ‌آمیزی
- نگهداری رنگ در ظرف دربسته به دلیل احتمال اشتعال
- استفاده از ماسک به دلیل بخار مضر حلال‌های رنگ نسوز
- مراجعه سریع به پزشک در صورت بلعیدن مقداری از رنگ
- شستشوی فوری پوست و چشم با آب سرد در صورت برخورد با رنگ
- دور نگه‌داشتن رنگ از نور مستقیم خورشید و شعله به دلیل قابل اشتعال بودن حلال
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی رنگ نسوز سیلیکونی و کاربردهای آن پرداختیم و بیان کردیم که انواع آن کدام‌اند. شما می‌توانید با در نظر داشتن ویژگی‌هایی مانند تخلخل و ابعاد سطح و مقاومت حرارتی موردنیاز خود، یکی از انواع رنگ نسوز سیلیکونی را انتخاب کرده و از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن بهره بگیرید. همواره نکات ایمنی ذکرشده در این مقاله را رعایت کنید تا از خطرات احتمالی در امان بمانید.
