پودر مل یا پودر بتونه ، ماده‌ای بسیار کاربردی در صنعت و هنر است که به دلیل ویژگی های منحصربه‌فرد مانند استحکام بالا و امکان ایجاد یک سطح صاف ، کاربرد های گوناگونی پیداکرده است. این پودر به صورت پایه آب یا پایه روغنی به گل تبدیل‌شده و برای پر کردن درز ها، ایجاد سطحی صاف و … در صنایع مختلف استفاده می‌شود. در این مقاله سعی می‌کنیم به گوشه از کاربردهای پودر مل بپردازیم.
بسیاری افراد ، پودر مل را با پودر سینکا اشتباه می‌گیرند ، اما این دو ماده دارای ساختار و ترکیبات کاملاً متفاوت از یکدیگر هستند که کاربرد آن ها را نیز متمایز می‌کند. در ادامه می‌توانید به طور کامل با ساختار ، ویژگی ها ، کاربرد ها و مزایای استفاده از پودر بتونه آشنا شوید.
پودر مل چیست؟
پودر مل که با نام های پودر بتونه و پودر درزگیر شناخته می‌شود؛ ماده‌ای سرشار از کربنات کلسیم و به رنگ سفید مایل به کرمی است. از این ماده معدنی در انگلیسی با نام Marble Dust یاد می‌شود که در ترجمه به فارسی به «پودر مرمر» تغییر می‌یابد. با وجود اینکه پودر درزگیر گاهی از سنگ مرمر تولید می‌شود ، اما درواقع این پودر از سنگ کربنات کلسیم و با استفاده از دستگاه های سنگ کوبی و فشار زیاد به دست می‌آید.
درواقع هردوی آن ها مواد دارای فرمول شیمیایی CaCo3 یا همان کربنات کلسیم هستند. استفاده از ترکیبات کربنات کلسیم در صنایع و مصالح ساختمانی بسیار زیاد است و همین امر موجب کاربرد بالای پودر مل در این صنعت می‌شود.
پودر مل با کوبش سنگ کلسیم کربنات توسط دستگاه کوبنده به دست می‌آید و دقیقاً به همین دلیل ، دارای ساختاری ریزدانه و یکدست و عالی است. چنین ساختاری به آن استحکام بالا ، ظاهر مطلوب و قدرت مسطح کردن سطح چوب ، گچ و … را بخشیده است.
استفاده از پودر بتونه به نقاشان ساختمان اجازه می‌دهد سطح را عاری از هرگونه ترک ، درز و ناهمواری کنند. این دیوار می‌تواند پوششی از چوب ، آکلریک ، پلاستیک ، گچ یا رنگ های روغنی داشته باشد.
همچنین به هنرمندان اجازه می‌دهد نقاشی های برجسته خلق کنند. از گل به دست آمده با استفاده از پودر مل می‌توان در شغل های مرتبط با چوب و MDF نیز استفاده کرد.
ویژگی ها و مزایای استفاده از پودر مل
همان‌طور که بیان شد، کربنات کلسیم ترکیب اصلی پودر بتونه است؛ اما کیفیت آن می‌تواند به دلیل میزان ناخالصی های داخل ترکیبات آن تغییر کند. این امر بر ویژگی ها و عملکرد مناسب پودر درزگیر نیز تأثیر می‌گذارد. در ادامه به سه مورد از مهم ترین این موارد اشاره می‌کنیم؛
- انعطاف پذیری بالا : خمیر حاصل از این پودر دارای انعطاف‌پذیری مطلوبی است که امکان استفاده از آن در هنر مجسمه‌سازی و تابلوسازی را میسر می‌سازد. سرعت گیرش خمیر یا گل در کاربردهای ساختمانی از اهمیت بالایی برخوردار است. از این رو ، می‌توان ادعا کرد که سرعت بالای سفت شدن و گیرش گل حاصل از پودر مل به خوبی پاسخگوی نیاز این صنعت است.
- سازگاری با انواع رنگ : سازگاری و هماهنگی مطلوب بتونه با رنگ های روغنی ، آکلریک و پایه آب ازجمله ویژگی هایی است که موجب افزایش کاربرد آن در صنایع می‌شود. خمیر به دست آمده از آن زود خشک می‌شود و پس از خشک شدن ، سطحی محکم ، صاف ، صیقلی و عاری از ترک و درز ایجاد می‌کند.
- قابلیت سمباده خوری : این سطح قابلیت سمباده خوردن را نیز دارد. از پودر بتونه برای ساختن بتونه های رنگی و استفاده در رنگ‌کاری و خلق آثار هنری نیز می‌توان بهره گرفت. برای این امر ، تنها کافی است بتونه را با رنگ روغنی و کمی رنگ ترکیب کنید.
کاربرد پودر مل یا بتونه
بتونه به دلیل مشخصه های مطلوب و ساختار منحصربه‌فرد خود از کارایی بالایی برخوردار است. موارد استفاده از بتونه را می‌توان در بخش های مختلف صنعت و هنر مشاهده کرد. برای مثال ، پتینه کاری یکی از جذاب‌ترین هنر هایی است که با استفاده از پودر مل انجام می‌گیرد.
پتینه کاری
پتینه کاری درواقع هنر خلق بافت های با رنگ و نمایی کهنه است. این هنر معمولاً در مجسمه ها ، قاب عکس ها ، کوزه ها و… کاربرد دارد و نشانه های فرسودگی ، خوردگی و کهنگی را در آن ها ایجاد می‌کند. با استفاده از بتونه می‌توان هنر پتینه کاری را بر روی شیشه ، چوب و دیوار ها پیاده کرد.
مجسمه سازی
معمولاً در پروژه های بازسازی مجسمه های شکننده و باستانی، برای افزایش عمر و استحکام آن ها از پودر درزگیر استفاده می‌شود. اما تنها کاربرد بتونه در هنر مجسمه‌سازی، بازسازی و استحکام بخشی آن ها نیست.
همان‌طور که بیان شد، انعطاف‌پذیری بالای خمیر بتونه کاربرد های آن را متنوع‌تر کرده است. با استفاده از پودر درزگیر می‌توان یک مجسمه جدید و بادوام خلق کرد که در بلندمدت دچار ترک و شکستگی نمی‌شود. از بتونه به‌منظور ساخت ماکت های لایه به لایه نیز استفاده می‌شود.
نقش برجسته
ازآنجاکه اشیاء ساخته‌شده با بتونه ارزان‌تر و دارای کیفیت بالایی هستند ، در میان خریداران و بازدیدکنندگان نیز از محبوبیت بالایی برخوردارند. نقش برجسته‌های روی چوب و نقاشی با سبک نقش برجسته را نیز فراموش نکنید. بنابراین ، درزگیری و صاف کردن سطوح تنها کاربردهای بتونه نیستند ، بلکه استفاده از آن ها برای ایجاد برجستگی نیز از جمله روش‌های خلق هنر به شمار می‌آید.
کاربرد در صنایع
اما در صنایع نیز از این پودر استفاده های زیادی می‌شود. از نمونه های کاربرد پودر مل در صنعت می‌توان به تولید لاک های شیمیایی و رزین ، ساخت خمیر بتونه رنگ‌روغنی ، بتونه پلاستیک ، بتونه چوب و درزگیری سطح پوشش های گچی اشاره کرد. مل به‌عنوان پرکننده بتن و مواد روسازی نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
بطری نوشیدنی ها
همچنین این ماده برای ایجاد گاز اسیدکربنیک (دی‌اکسید کربن) استفاده می‌شود که در بطری نوشیدنی ها کاربرد دارد.
نقاشی ساختمان
استفاده از بتونه به‌منظور پر کردن حفره ها ، ترک ها و رفع ناهمواری های موجود در فلزات ، سطوح گچی و چوب ، ازجمله رایج‌ترین کاربرد های آن به شمار می‌آیند. به این‌ترتیب ، سطح دیوار کاملاً صاف‌شده و از ایجاد سایه‌روشن و باقی ماندن ناهمواری در سطح جلوگیری می‌شود. همان‌طور که بیان شد ، بتونه می‌تواند با رنگ ترکیب‌شده و بتونه خودرنگ ایجاد کند. این نوع بتونه زمانی استفاده می‌شود که سطح نهایی نیازی به رنگ‌آمیزی ندارد و تنها برای هموار شدن سطح از این ماده استفاده می‌شود.
البته در کاربرد های هنری نیز می‌توان از بتونه خودرنگ برای کاربرد های متنوع‌تری بهره گرفت.
تفاوت پودر مل و پودر سینکا
یکی دیگر از مواد پرکاربرد در صنعت ساختمانی و هنر ، پودر سینکا است که ازنظر رنگ و ظاهر شباهت زیادی به یکدیگر دارند. هردو آن‌ها به‌صورت پودر و به رنگ سفید مایل به کرمی هستند. این در حالی است که ازنظر ساختار شیمیایی و کاربرد تفاوت زیادی با یکدیگر دارند.
پودر سینکا درواقع حاوی اکسید روی و دارای فرمول ZnO است. اما همان‌طور که میدانید ، ساختار پودر بتونه سرشار از فرمول CaCo3 است.
اما چگونه می‌توان آن ها را از یکدیگر تشخیص داد؟ آنچه باعث تفاوت ظاهری و تشخیص آن ها از یکدیگر می‌شود ، رنگ است. رنگ پودر سینکا نسبت به پودر مل روشن‌تر است و تمایل بیشتری به سفید دارد. به همین دلیل کاربرد زیادی در تولید محصولات شیمیایی ، رنگ و حتی کرم های آرایشی و مراقبتی پوست ازجمله ضد آفتاب ها دارد.
سخن پایانی
برای به کار بردن پودر مل ، ابتدا باید گل یا خمیر بتونه را بسازید. خمیر مل از ترکیب شدن مقدار های اندازه‌گیری شده و متناسب مواد مختلفی شامل تینر روغنی ، روغن بتونه ، آب ، پودر مل و رنگ روغنی آستر ساخته می‌شود. البته در صورت نیاز به ساختن بتونه خودرنگ ، رنگ نیز به این ترکیب اضافه می‌شود. حداکثر زمان لازم برای خشک شدن این خمیر ، حدوداً ۱ یا ۲ روز خواهد بود. بعد از این مدت شما می‌توانید بر روی سطح از سمباده نرم استفاده کنید.
