پوشش های ضد خوردگی را می توان موادی معرفی کرد که مقاومت و ایمنی را در فلزات بالا برده و از پوسیدگی و زنگ زدن آنان تا حدود بسیاری جلوگیری خواهند کرد. این پوشش ها در انواع متفاوتی وجود دارد اما همه ی آن ها به طور مشترک وظیفه ی جلوگیری از نفوذ مواد خورنده ای چون اکسیژن، سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن به سطح جسم را دارند. در واقع پوشش ضد خوردگی ماده ای است که از ایجاد واکنش های شیمیایی یا الکتروشیمیایی بین دو قسمت یک فلز و یا فلز با محیط اطراف جلوگیری می کند.
پوشش های ضدخوردگی معمولاً مایعاتی هستند که روی فلز مربوطه ریخته می شوند و از زنگ زدگی، خوردگی و آسیب های دیگری که فلز را در معرض محیط تهدید می کند جلوگیری می کنند. این پوشش ها از سطوح فلزات در برابر آسیب های ناشی از رطوبت، اسپری نمک، اکسیداسیون و یا قرارگیری در برابر انواع مواد شیمیایی محیطی یا صنعتی محافظت می کند.
انواع مواد ضد خوردگی
مواد ضد خوردگی به سه دسته ی کلی تقسیم می شوند که شامل:
مواد ضد خوردگی آندی
همان طور که از نام این ترکیبات نیز پیداست لایه ی محافظی در آند تشکیل داده و این گونه از اکسید شدن فلز طی واکنش اکسیداسیون جلوگیری می کنند. این مواد در محافظت از مخازن و لوله های فلزی بسیار پرکاربرد هستند.
مواد ضد خوردگی کاتدی
این مواد لایه محافظ را در کاتد تشکیل می دهند؛ این گونه شدت خوردگی را کاهش داده و از فلز محافظت می کنند.
مواد ضد خوردگی عمومی
مواد ضد خوردگی عمومی لایه ای محافظ هم بر روی سطح آند و هم بر روی سطح کاتد به وجود می آورند و اینگونه منجر به کاهش خوردگی فلزات می گردند.
انواع پوشش های ضدخوردگی
موادی مانند قلیا، نمک، اسید و … می توانند باعث خوردگی سطوح شوند. با توجه به آنکه مواد خورنده بسیار زیادی وجود دارد و دامنه ی این مواد بسیار وسیع است، امروزه پوشش های ضدخوردگی نیز پا به پای آنان پیش رفته و انواع بسیاری دارند. در زیر برخی از مهم ترین این مواد را معرفی کرده ایم:
- پوشش های سرامیکی
- پوشش های کامپوزیتی
- پوشش های رزینی
- پوشش های پلیمری و ورق های ترموپلاست
- آجرها و …
این که کدام انتخاب را برای جلوگیری از خورده شدن محصول خود انتخاب کنید به تجربه و شناخت ماهیت مواد و پوشش ها بستگی دارد. در انتخاب انواع پوشش ضد خوردگی باید به مواردی چون: نوع ماده خورنده و غلظت آن، دمای محیط، وضعیت بستر، تنش های مکانیکی و حرارتی توجه نمایید.
مزایای استفاده از پوشش های ضد خوردگی
خوردگی به میزان بسیار زیادی عملکرد سطح جسم را تحت تأثیر قرار می دهد، به عبارتی استفاده از پوشش ضد خوردگی در بعضی از صنایع، موردی به شدت ضروری محسوب می شود. همچنین از آنجا که پوشش های ضد خوردگی قیمت بالایی ندارند، استفاده نکردن از آنان زیان بار است. چرا که کاربرد آنان با توجه به قیمتشان بسیار زیاد است.
در ادامه به خلاصه ای کلی از مزایای این عایق های خوردگی خواهیم پرداخت:
- محافظت از سطح در برابر خوردگی، سایش، رطوبت، ضربه و دیگر آسیب های احتمالی
- چسبیدن به انواع سطوح بتنی، فلزی، کامپوزیتی و چوبی به دلیل داشتن استحکام مکانیکی و قدرت چسبندگی بالا
- قابل استفاده به عنوان درزگیر به دلیل بالا بودن انعطاف پذیری پوشش ضد خوردگی
- پایین بودن قدرت جذب و بالا بودن مقاومت در برابر حرارت و حریق
نکته: برای مقاومت سطوح مختلف در برابر آتش سوزی می‌توانید از رنگ ضد حریق نیز استفاده کنید.
- دارا بودن قابلیت اسپری شدن و خشک شدن سریع پس از اسپری
کاربردهای پوشش ضد خوردگی
از آنجا که در صنایع بسیار زیاد و گسترده ای از فولاد استفاده می شود، استفاده از پوشش ضد خوردگی نیز به همان میزان الزامی و مهم تلقی می شود. چرا که این پوشش ها عمر فلز را افزایش داده و از نظر اقتصادی نیز بسیار مقرون به صرفه اند.
مهم ترین کاربرد پوشش های ضد خوردگی در صنایع عبارت اند از:
- با توجه به استفاده فراوان از مواد اسیدی، بازی و قلیایی، برای عایق کردن کف و دیوارهای مکان های تولید دارو از پوشش ضد خوردگی استفاده می کنند.
- عایق های خوردگی بنزوتریازول از خوردگی و رنگ گرفتن سطوح مس نیز جلوگیری می کند.
- از آنجا که فاضلاب های صنعتی و غیر صنعتی حاوی مقادیر زیادی از مواد شیمیایی خورنده می باشند، از پوشش های ضدخوردگی به عنوان عایق بر سطح کانال ها و لوله های فاضلاب، تصفیه خانه ها و حوضچه های بازیافت استفاده می شود.
- اکثر واحدهای صنعتی که با مواد شیمیایی سرو کار دارند، با مشکل خوردگی به وفور روبرو می شوند. به عبارتی پوشش های ضد خوردگی امری بسیار ضروری برای این صنایع قلمداد می شود.
- برای کاهش اثرات اسیدی از آمین های فرار به عنوان پوشش ضدخوردگی در دیگ های بخار استفاده می شود.
- پوشش های خوردگی معمولاً به صورت مخلوط با رنگ استفاده می شوند، یکی از رنگدانه های دارای خاصیت ضد خوردگی، فسفات روی است.
- برای جلوگیری از محو شدن و از بین رفتن سرب و مس از لوله ها، در سیستم های تصفیه آب به مرور زمان، از ارتو فسفات ها استفاده می شود.
- از ضدعفونی کننده ها نیز برای جلوگیری از خوردگی میکروبی استفاده می شود. از کلرید بنزالکونیوم نیز اغلب در صنعت میادین نفتی استفاده می گردد.
- برای روغن کاری، معمولاً از دی تیوفسفات روی استفاده می شود؛ این مواد باعث رسوب سولفید روی بر سطح می گردند.
- پوشش های خوردگی معمولاً به سوخت ها، مایعات هیدرولیکی، خنک کننده ها، آب دیگ بخار، روغن موتور و بسیاری مایعات دیگر افزوده می شوند. برای سوخت ها از انواع پوشش خوردگی میتوان استفاده نمود.
لزوم استفاده و شیوه عملکرد
عامل اصلی پوسیدگی سطح اجسام محیط زیست است؛ و واقعیت آن است که اقداماتی که برای حفاظت از هر چیزی در برابر پوسیدگی انجام می شود روند زوال را متوقف نمی کند بلکه سرعت آن را کاهش می دهد که این خود امری بسیار مؤثر در هزینه ی مصرفی می باشد.
واکنش های بین فلز و محیط اطراف آن منجر به خوردگی می شود. برای جلوگیری از این واکنش ها ماده ای را به عنوان عایق مانند سدی بین سطح فلزی و محیط قرار می دهیم که این ماده همان پوشش ضد خوردگی است.
خوردگی در ترکیبات غیر فلزی ای چون سرامیک ها، پلیمرها، کامپوزیت ها و محصولات سیمانی نیز رخ می دهد اما اثرات آن بر فلزات به حدی زیاد است که قابل چشم پوشی نیست.
سخن آخر
توجه داشته باشید که در صنایعی که با مواد خورنده و شیمیایی در تماس باشند حتماً باید از عایق های خوردگی استفاده کرد. پوشش ضد خوردگی لایه ای جدیدی را روی جسم به وجود آورده و باعث می شود مواد خورنده با سطح تماسی نداشته باشند. به این ترتیب طول عمر سازه را به میزان قابل توجهی افزایش می دهند، همچنین برای موتورخانه و تجهیزات نیروگاهی، به دلیل گرم شدن بیش از حد و قرار گرفتن در معرض دمای زیاد، نیاز به نگهداری دارند می‌توانید از رنگ تجهیزات نیروگاهی استفاده کنید.
